تسليم شدن و راضى بودن به اراده و مشيت الهى

هرچند بسيارى از مسلمانان خود را تسليم حكم و مشيت الهى وانمود مى كند و تظاهر به راضى بودن به قضاء و قدر خالق شان مى كنند. اما اين ها تا زمانى است كه امور بر وفق مراد شان جريان دارد. همينكه در ابتلاء قرار مى گيريم و با مشكلات مواجه مى شويم، گستاخانه زبان به شكوه و شكايت و انتقاد مى گشائيم و آرزو ها و خواسته هاى خود را بر مشيت تحقق يافته ى الهى ترجيح مى دهيم.

كسانى هم اند كه ناگزيرى و مجبوريت ها را بهانه ى براى عدم تسليم پذيرى و رضايت به اوامر و اراده رب العالمين مطرح مى كنند. يا از ترس و جُبن، تظاهر به تسليمى و رضايت مى نمايند كه هرگز قبول درگاه الهى نخواهد بود.

اما آنانيكه ايمان در خلال قلب شان نفوذ نموده و بمقام شامخ تسليم و رضا عروج نموده اند و الله را با شعور و عرفان و از عمق درون شان خالصانه و مشتاقانه مى پرستند و در برابر مشيت الهى با طيب خاطر، تسليم و راضى اند، رستگارانند. زيرا عبد نمى داند كه در پى اين امور كه ظاهراً گاهى بميل ما و زمانى هم خلاف آنست، چه اراده و حكمتى نهفته است.

بقره ۲۱۶- وَعَسَىٰ أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ ۖ وَعَسَىٰ أَنْ تُحِبُّوا شَيْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَكُمْ ۗ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ
چه بسا چیزی را خوش ندارید درحالی که خیر شما در آن است و چه بسا دوستدار چیزی هستید که برای شما شر است. خدا مصلحت شما را می‌داند و شما نمی‌دانید.

در معارف دينى آمده است كه انسان در مشقت آفريده شده و حتماً مورد ابتلاء قرار مى گيرد. رسيدن بمقام تسليم و رضا ايجاب مى نمايد كه در چنين مواقعى ايمان داشته باشيم كه قطعاً ما از آن اوئيم و بسوى او بر مى گرديم. و مصداق اين آيه باشيم:

بقره ۱۵۵ تا ۱۵۷- وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ ۗ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ أُولَٰئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَوَاتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ ۖ وَأُولَٰئِكَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ
قطعا همه شما را با چیزی از ترس، گرسنگی، و کاهش در مالها و جانها و دستآورد هايتان، آزمایش می‏کنیم; و بشارت ده به استقامت‏کنندگان o آنها که هر گاه مصیبتی به ایشان می‏رسد، می‏گویند: «ما از آن خدائیم; و به سوی او بازمی‏گردیم!»o اینها، همانها هستند که الطاف و رحمت خدا شامل حالشان شده; و آنها هستند هدایت‏یافتگان.

• چنین مقامی، مصداق همان خطابی است که در انتهای سوره فجر آمده است:

  فجر ۲۷ تا ۳۰- يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلَىٰ رَبِّكِ رَاضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِي فِي عِبَادِي وَادْخُلِي جَنَّتِي

  ای نفس آرام و مطمئن، به سوی پروردگارت باز گرد؛ راضى و مورد رضايت (خدا)؛ در صف بندگان (خاص) من داخل شو و به بهشت من درآی.

• برای مؤمن حقيقى كه به معبود يگانه اش مى انديشد، رسيدن به بهشت هدف نيست بلكه بالاتر از آن رضاى معبود است كه اين فوز و رستگارى راستين است. توبه ۷۲- وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَمَسَاكِنَ طَيِّبَةً فِي جَنَّاتِ عَدْنٍ ۚ وَرِضْوَانٌ مِنَ اللَّهِ أَكْبَرُ ۚ ذَٰلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ

خداوند به مردان و زنان مؤمن باغ‌هائی وعده داده که نهرها از دامان آن جاری است و نیز مساکنی نیکو در باغهای پاینده بهشت که جاودانه در آن به سر برند، اما رضاى خدا از همه اینها بر تر است؛ این است همان کامیابی بزرگ.

• مؤمن بجايى مى رسد كه رضاى رب اش، عالى ترين آرزوى او مى شود. سوره مریم با مناجات و دعای پُرسوز و گداز حضرت زکریا(ع) در جلب عنایت خدا برای موهبت فرزندی که عهده دار بار امانت و ادامه دهنده رسالت او باشد آغاز می‌شود. تنها صفت و مشخصه‌ای که زکریا برای فرزندش آرزو می‌کند، مورد رضایت ربّ بودن است:

مریم ۵ و ۶- …فَهَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا يَرِثُنِي وَيَرِثُ مِنْ آلِ يَعْقُوبَ ۖ وَاجْعَلْهُ رَبِّ رَضِيًّا

تو به قدرتت جانشینی به من ببخش. که وارث من و آل یعقوب باشد و او را مورد رضایتت قرار ده.

• هدایت قرآن خاص کسانی است که رضایت رب را پیروی می کنند

مائده ۱۶- …. قَدْ جَاءَكُمْ مِنَ اللَّهِ نُورٌ وَكِتَابٌ مُبِينٌ يَهْدِي بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَهُ سُبُلَ السَّلَامِ وَيُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِهِ وَيَهْدِيهِمْ إِلَىٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ
خداوند به برکت آن، کسانی را که از رضايت او پیروی کنند، به راه‏های سلامت، هدایت می‏کند; و به فرمان خود، از تاریکیها به سوی روشنایی می‏برد; و آنها را به سوی راه راست، رهبری می‏نماید.

• قرآن با وصف و تعريف حال مؤمنین پيشتازى که در کسب رضایت خدا تلاش می‌کنند، نمونه هاى اخلاص را به ما معرفی کرده است، آیات زیر اشاره‌ای به برخی از آنهاست:

بقره ۲۰۸- وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ
بعضی از مردم جان خود را به خاطر رضاى خدا می‏فروشند; و خداوند نسبت به بندگان مهربان است.

حشر ۸- لِلْفُقَرَاءِ الْمُهَاجِرِينَ الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ وَأَمْوَالِهِمْ يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا وَيَنْصُرُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ ۚ أُولَٰئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ
این اموال برای فقیران مهاجرانی است که از خانه و کاشانه و اموال خود بیرون رانده شدند در حالی که فضل الهی و رضای او را می‏طلبند و خدا و رسولش را یاری می‏کنند; و آنها راستگویانند!

فتح ۲۹- مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ ۚ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ ۖ تَرَاهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا….
محمد (ص) فرستاده خداست; و کسانی که با او هستند در برابر کفار سرسخت و شدید، و در میان خود مهربانند; پیوسته آنها را در حال رکوع و سجود می‏بینی در حالی که همواره فضل خدا و رضای او را می‏طلبند

نساء۱۱۴- لَا خَيْرَ فِي كَثِيرٍ مِنْ نَجْوَاهُمْ إِلَّا مَنْ أَمَرَ بِصَدَقَةٍ أَوْ مَعْرُوفٍ أَوْ إِصْلَاحٍ بَيْنَ النَّاسِ ۚ وَمَنْ يَفْعَلْ ذَٰلِكَ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا
در بسیاری از سخنان درگوشی (و جلسات محرمانه) آنها، خیر و سودی نیست; مگر کسی که (به این وسیله،) امر به کمک به دیگران، یا کار نیک، یا اصلاح در میان مردم کند; و هر کس برای رضاى پروردگار چنین کند، پاداش بزرگی به او خواهیم داد.

آل عمران ۱۷۳ و ۱۷۴- الَّذِينَ قَالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُوا لَكُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزَادَهُمْ إِيمَانًا وَقَالُوا حَسْبُنَا اللَّهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَفَضْلٍ لَمْ يَمْسَسْهُمْ سُوءٌ وَاتَّبَعُوا رِضْوَانَ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ ذُو فَضْلٍ عَظِيمٍ

اینها کسانی بودند که (بعضی از) مردم، به آنان گفتند: «مردم ( لشکر دشمن ) برای (حمله به) شما اجتماع کرده‏اند; از آنها بترسید!» اما این سخن، بر ایمانشان افزود; و گفتند: «خدا ما را کافی است; و او بهترین حامی ماست.» (173)
به همین جهت، آنها (از این میدان،) با نعمت و فضل پروردگارشان، بازگشتند; در حالی که هیچ ناراحتی به آنان نرسید; و از رضای خدا، پیروی کردند; و خداوند دارای فضل و بخشش بزرگی است.

در آياتى از قرآن از تقوا و رضا بعنوان عامل بهم پيوسته ياد شده است.

توبه ۱۰۹- أَفَمَنْ أَسَّسَ بُنْيَانَهُ عَلَىٰ تَقْوَىٰ مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانٍ خَيْرٌ أَمْ مَنْ أَسَّسَ بُنْيَانَهُ عَلَىٰ شَفَا جُرُفٍ هَارٍ فَانْهَارَ بِهِ فِي نَارِ جَهَنَّمَ ۗ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ
آیا کسی که شالوده آن را بر تقوای الهی و رضاى او بنا کرده بهتر است،یا کسی که اساس آن را بر کنار پرتگاه سستی بنا نموده که ناگهان در آتش دوزخ فرومی‏ریزد؟ و خداوند گروه ستمگران را هدایت نمی‏کند!