پاسخ پيامبر (ص) به شك و شبهات در مورد تقدير

شايد هريكى از ما چنين تصور نمائيم كه شك و شبه در مورد تقدير، مربوط بما و زمانه ماست و مومنان صدر اسلام يا مسلمانان پيشين چنين سئوالاتى نداشتند و موضوع برايشان حل شده بوده.

در حاليكه مهمترين شبهه در مسئله تقدير، از زبان صحابه كرام مطرح گرديده و پرسيده شده. و پيامبر (ص) به آن پاسخ داده كه تفصيل آن اينگونه است:

حضرت على (كرم الله وجهه) ميگويد: پيامبر فرمودند: (( ما منكم من احد الا و قد كتب مقعده من النار و مقعده من الجنه))
قالوا: يا رسول الله! افلا نتكل على كتابنا و ندع العمل؟
قال:((اعملوا فكل ميسر لما خلق له، اما من كان من اهله السعاده فييسر لعمل اهل السعاده، و اما من كان من اهل الشقاء فييسر لعمل اهل الشقاوه.))

ترجمه:
(( نيست هيچيك از شما، مگر آن كه به يقين نوشته و معين شده كه نشستگاه او بهشت است يا دوزخ!))
صحابه كرام از رسول الله (ص) سئوال كردند: آيا پس بر نوشته خود اعتماد نكنيم و عمل را ترك نكنيم؟ (زيرا در صورتى كه بهشتى و يا جهنمى بودن ما قبل از عمل كردن معين باشد، پس عمل از بهر چيست؟)
رسول خدا (ص) فرمودند: عمل كنيد((به موجب فرموده و امر خداى تعالىٰ)، زيرا هركسى موفق و آماده گردانده شده، براى چيزى كه براى آن آفريده شده است. اگر از اهل سعادت است( يعنى در تقدير الهى به سعادت نامزد شده.)، پس به عمل سعادت موفق و آماده گردانده ميشود. و اگر ( در تقدير سابق ) از اهل شقاوت است، پس به عمل شقاوت مهيا گردانده ميشود.)) اين روايت در صحيح بخارى(١٣٦٢)، صحيح مسلم(٢٦٤٧)، ترمذى (٢١٣٥) و ابن ماجه(٣١) آمده است.

يعنى :(( وجود قضا و قدر سابق، منافى با عمل نيست. و ايمان به تقدير از حق ربوبيت است كه آن را نبايد ضايع كرد و وفا كردن به آنچه امر فرموده اند، از حق عبوديت است و هريك از اين به جاى خود مى بايد و اعتقاد ما كه علم خدا سابق بوده است، در تدبير ما و بر خلق ما، موجب آن نباشد كه حكم تكليف از ما برخيزد و دست از عمل بداريم. در نگاه داشتن هر كدام از اين دو حق كه خللى باشد، بنده بدان مأخوذ باشد.)) المعتمد(٥٨)

عمل كردن مثل رزق است كه با وجود آن كه مقدّر و تقسيم شده است، باز هم انسان مأمور به كسب آن مى باشد.