نجم الدين اربكان

نجم الدین اربکان در ٢٩ اکتبر ١٩٢٦ در شهر «سینوپ » ترکیه دیده به جهان گشود. پدر وی محمد صبری اربکان رئیس محاکم جنایی بود و به همین دلیل نجم الدین اربکان دوران کودکی خود را در شهرهای مختلف ترکیه گذراند. مادر وی قمر خانم از یکی از خانواده‌های سرشناس شهر سینوپ بود.

نجم الدین اربکان مدرسه ابتدایی را در شهر قیصریه آغاز و با انتقال پدرش به شهر ترابزون، آموزش ابتدایی خود را با رتبه اول در این شهر به پایان رساند. وی در ادامه در شهر استانبول تحصیلات خود را دنبال کرده و در سال ١٩٤٣ دوره ليسه را نیز با رتبه اول به اتمام رساند.

نجم الدین اربکان که در سال ١٩٤٨ از رشته مهندسی مکانیک دانشگاه فنی استانبول فارغ التحصیل شده بود، در همان سال به عنوان دستیار استاد در گروه موتورها مشغول به کار شد.

وی تا سال ١٩٥١ همزمان با کار، به مدت سه سال تز دکترای خود را آماده کرد. علیرغم اینکه در آن سال‌ها تدریس در دانشگاه مستلزم داشتن درجات عالیه دکترا و پرفيسورى بود، ولی نجم الدین اربکان به دلیل نبوع خود و علیرغم دستیاری استادی، اجازه تدریس کسب کرد.

اربکان که در سال ١٩٥١ برای فرصت مطالعاتی از سوی دانشگاه متبوعه خود به دانشگاه فنی آچن آلمان اعزام شده بود، به اتفاق پروفيسور اشمیت آلمانی در مرکز تحقیقات دی وی ال که برای ارتش آلمان تحقیقات می کرد، کارهای موفقی صورت داد. وی در مدت يك و نيم سال فعالیت خود در این دانشگاه نیز سه تز آماده کرد و به درجه دکتری نائل آمد.

تز استادی اربکان در مورد کاهش سوخت موتورها در آلمان با استقبال گسترده ای روبرو شد. به دنبال انتشار این تز، نجم الدین اربکان از سوی پروفيسور فلاتس که مدیر عمومی کارخانه های موتورسازی Deutz بود برای کار و تحقیق بر روی موتورهای تانک های لئوپار آلمان دعوت شد.

نجم الدین اربکان به عنوان اولین دانشمند ترک تبار در دانشگاه های آلمان بعد از جنگ دوم جهانی، در سال ١٩٥٣ برای کسب درجه استادی به استانبول بازگشت و در سن ٢٧ سالگی موفق به کسب این عنوان شد و متعاقب آن برای ادامه دادن به تحقیقات خود به کشور آلمان رفت و بار دیگر در کارخانه های موتورسازی Deutz مشغول به کار و تحقیق شد. وی به مدت شش ماه دیگر به عنوان سرمهندس برای ارتش آلمان تحقیق کرد.

نجم الدین اربکان که در نوامبر ١٩٥٣ به دانشگاه فنی استانبول بازگشته بود، در فاصله ماه می ١٩٥٤ تا اکتبر ١٩٥٥خدمت سربازی خود را گذراند. وی در سال ١٩٥٦ شرکت موتورسازی گوموش را که اولین موتور داخلی ترکیه را تولید کرد، تاسیس نمود. تولید انبوه موتور در کارخانه این شرکت در اول مارس ١٩٦٠ آغاز شد. وی در همان سال ایده ساخت خودرو در ترکیه را مطرح ساخت. اولین خودروی ساخت ترکیه به نام «خودروی انقلاب » به همت نجم الدین اربکان ساخته شد. نظامیان ترکیه با بازدید از کارخانه موتورسازی گوموش به وجد آمده و لذا اربکان برای ٢٠٠ تن از افسران عالی رتبه ارتش سمینار برگزار کرد.

* اربکان در سال ١٩٦٩ از شهر قونیه به پارلمان راه یافت

نجم الدین اربکان که در سال ١٩٦٥ درجه پروفيسورى گرفت، در سال ١٩٦٦ رئیس بخش صنایع اتحادیه اتاق های صنایع شد و بعدها دبیرکل اتحادیه گشت. اربکان در ماه می ١٩٦٨ عضو هیات رئیسه و در سال ١٩٦٩ رئیس اتحادیه شد. وی در سال ١٩٦٧ ازدواج کرد و در سال ١٩٦٩ به عنوان نماینده مستقل از شهر قونیه انتخاب و به مجلس ترکیه وارد شد.

نجم الدین اربکان که حزب نظام ملی را به عنوان اولین حزب سیاسی حرکت دیدگاه ملی در ٢٤ جنورى ١٩٧٠ تاسیس کرد، در آوریل ١٩٧١ به دنبال اعمال فشارهای کودتاگران مجبور به انحلال این حزب شد. وی در سال ١٩٧٢ حزب سلامت ملی را تاسیس کرد و در انتخابات سراسری ١٩٧٣ توانست با کسب ١٢ فيصد آرای مردم ٤٨ نماینده مجلس و سه سناتور را وارد مجلس کند.

اربکان که بعد از انحلال دولت ائتلافی حزب سلامت ملی و حزب جمهوریخواه خلق در سال ١٩٧٤ در دولت ائتلافی چهار حزبی نیز وارد شود، بار دیگر به سمت معاون نخست وزیر و ریاست شورای اقتصادی منصوب شد. وی که بعد از انتخابات ٥ جون ١٩٧٧ در دولت ائتلافی سه حزبی نیز همین سمت را ادامه داد، بدین ترتیب توانست حزب سلامت ملی را به مدت چهار سال به عنوان شریک دولت مطرح نگاه دارد.

نجم الدین اربکان و حزب وی از اوایل سال ١٩٧٨ تا کودتای ١٢ سپتامبر ١٩٨٠ در جناح مخالف دولت جای گرفت و بعد از این کودتا تا سپتامبر ١٩٨٧از فعالیت های سیاسی منع شد. وی که با همه پرسی سپتامبر ١٩٨٧ توانست بار دیگر به حقوق سیاسی خود دست یابد، در ١١ اکتبر ١٩٨٧ به ریاست حزب رفاه که در جنورى ١٩٨٣ تاسیس شده بود برسد و در ٢٠ اکتبر ١٩٩١ بار دیگر از شهر قونیه به عنوان نماینده مردم این شهر وارد مجلس ترکیه شد.

وی در انتخابات سراسری سال ١٩٩٥ بار دیگر از سوی مردم قونیه انتخاب و وارد مجلس شد. در این انتخابات حزب رفاه با ٢١،٧ فيصد آرای مردم توانست عنوان حزب اول را کسب کند و به دنبال این موفقیت اربکان برای اولین بار در حیات سیاسی خود در تاریخ ٢٨ جون مامور تشکیل کابینه شد و در ٧ جولاى همان سال با کسب رای اعتماد از مجلس نخست وزیر ترکیه شد. وی در دوران نخست وزیری خود علاوه بر موفقیت های داخلی، در عرصه بین المللی نیز پیشگام تاسیس گروه دی هشت شد و ظرف مدت کمتر از یک سال این گروه را بنا نهاد.

* ممنوعیت از فعالیت سیاسی به مدت پنج سالنجم الدین اربکان در ماه فيبرورى ١٩٩٨ با انحلال حزب رفاه به مدت پنج سال از فعالیت سیاسی منع شد و در ١١ ماه می ٢٠٠٣ به رهبری حزب سعادت انتخاب شد. وی یک بار در سال ١٩٩٤ در خلال برنامه تبلیغاتی انتخابات محلی به دلیل سخنرانی خود و انتقاد از رژیم لائیک ترکیه به یک سال حبس محکوم شد. بعد کودتای ١٢ سپتامبر ١٩٨٠ نیز مدتی تحت نظر نظامیان بود و بعد از دستگیری در ١٥ اکتبر همان سال، در ٢٤ جولاى ١٩٨١ آزاد شد. اربکان بر اساس مفاد قانون اساسی تهیه شده توسط نظامیان کودتاگر در سال ١٩٨٢ نیز به مدت ده سال از هرگونه فعالیت سیاسی منع شد.

نجم الدین اربکان در ۲۷ فيبرورى سال ۲۰۱۱ در سن ۸۴ سالگی بر اثر بيمارى قلبى فوت نمود. از او بعنوان بزرگترين رهبر اسلامگراى سياسى عصر جديد تركيه ياد ميشود كه اردوعان يكى از شاگردانش هنوز رهبرى تركيه را بدست دارد.