برخى از صفات ذاتى الله (ج)

( اما الذاتيته: فالحياته و والقدرته و العلم و الكلام و السمع و البصر و الارادته.)
ترجمه: صفات ذاتى او تعالىٰ عبارت اند از : حيات، قدرت، علم، كلام، سمع، بصر و اراده.

ملا على قارى ميگويد: امام اعظم ابوحنيفه (رح) برخى از صفات ذاتى و فعلى را ذكر كرده است.(شرح الفقه الاكبر) و ميگويد كه: تكوين نزد ما از صفات ذاتيه است و پس از تعريف صفات ذاتى، عزت و عظمت را نيز جزء آن قرار داده است.

شيخ ابوالمنتهى احمد بن محمد مغنيساوى مينويسد: از صفات ذاتى، احديت، صمديت، عظمت و كبريا و غير آن ميباشد. بنابراين صفات ذاتى در عدد هفت يا هشت محصور نيستند، برخلاف آنچه كه متكلمين ميگويند.

دلايل قرآنى براى ثبوت صفات متذكره:

١- حيات:
اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ (بقره، ٢٥٥)
ترجمه: خدايى به جز الله وجود ندارد و او زنده (و جهان هستى را) نگهدار است.

٢- علم:
إِنَّ اللَّهَ لَا يَخْفَى عَلَيْهِ شَيْءٌ فِي الْأَرْضِ وَلَا فِي السَّمَاءِ(آل عمران، ٥)
ترجمه: شكى نيست كه هيچ چيز نه در زمين و نه در آسمان بر خدا پنهان نمى ماند.
و
وَٱللَّهُ بِكُلِّ شَىْءٍ عَلِيمٌ (نساء، ١٧٦)
ترجمه: و خداوند آكاه از هر چيزى است.

٣-قدرت:
تَبَارَكَ الَّذِي بِيَدِهِ الْمُلْكُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ (ملك،١)
ترجمه: بزرگوار و داراى بركات بسيار است، آن كسى كه فرمانروايى از آن اوست و او بر هر چيزى كاملاً تواناست.

٤- سمع:
٥- بصر:
لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ ۖ وَهُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ (شوريٰ، ١١)
ترجمه: هيچ چيزى همانند خدا نيست و او شنوا و بيناست.

٦- اراده:
إِنَّ رَبَّكَ فَعَّالٌ لِّمَا يُرِيدُ (هود، ١٠٧)
ترجمه: بيگمان پروردگار تو هر كارى را كه بخواهد، انجام ميدهد.
و
إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَيْئًا أَن يَقُولَ لَهُ كُن فَيَكُونُ(يٰس، ٨٢)
هرگاه خداوند چيزى را بخواهد كه بشود، كار او تنها اينست كه خطاب بدان بگويد: بشو! و آن هم ميشود.

اراده بر دو قسم است:

١- اراده تكوينى:
اراده تكوينى مرادف با مشيت است و به هر چيزى شدنى تعلق ميگيرد و لازم نيست كه اراده شده از اين نوع اراده، محبوب الله تعالىٰ باشد.

٢- اراده تشريعى:
اراده تشريعى آنست كه الله تعالىٰ آنرا براى بنده گانش بعنوان شرع و دين اراده كرده و به آنچه كه محبوب اوست، تعلق ميگيرد.

٧- كلام:
وَكَلَّمَ اللَّهُ مُوسَىٰ تَكْلِيمًا ( نساء، ١٦٤)
ترجمه: الله (ج) با موسىٰ سخن گفت.

صفات ذاتى غير آن مانند: احديت و صمديت:
قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ • اللَّهُ الصَّمَدُ•(اخلاص، ١-٢)
ترجمه: الله (ج) يگانه است، الله (ج) سرور والا، برآورنده ى نياز ها است.