فتح الله گولن

محمد فتح الله گولن سخنران، نويسنده و مدرس علوم اخلاقی و الهيات اهل تركيه است که در تبعیدی خودخواسته در پنسلوانياى آمریکا زندگی می‌کند.
گولن در طول عمر خود مشغول تدریس نسخه‌ای پیشرفته از اسلام با عنوان «اسلام آناتولیایی» که مبتنی بر آموزه‌های یک عالم اسلامی به نام سعيد نورسى بوده‌است. در تفکر گولن که ظاهراً اعتقاد به مدارا و تسامح تبلیغ می‌شود اما به صراحت شیعیان را افرادی ریاکار، منحرف، تفرقه انداز در دنیای اسلام و آلت دست یهودیان می‌داند، هرگونه تروریسم شدیداً محکوم است و او معتقد به گفتگوی بین ادیان الهی و پیروان كتابهاى آسمانى است و خود او برای چنین گفتمان‌هایی با واتیکان و برخی مراکز مذهبی یهودی بارها پیشقدم شده‌است. در عین حال نسبت به شیعیان نگاهی به شدت منفی دارد و موضع گیری‌های سختگیرانه‌ای دربارهٔ ایران از خود نشان می‌دهند. در فضای فکری ترکیه گولن به عنوان شخصی محافظه كار و میانه‌رو و در عین حال مذهبی محسوب می‌شود. او از ایده حجاب برای زنان حمایت می‌کند و شاگردان و پیروان خانم او غالباً روسری به سر می‌کنند.
گولن با تمکن مالی شخصی اقدام به راه‌اندازی سرویسی برای «خدمت عمومی و آموزشی به همه مردم» از دهه ۷۰ میلادی کرده‌است که افراد بسیاری برای خدمت در این سرویس به تدریج جذب شده‌اند و در طی سال‌ها با کمک مالی و پشتیبانی خود بنیادی عظیم برای این تشکل فراهم نمودند. امروزه این مجموعه بسیار بزرگ که به «جنبش گولن» معروف است، با همکاری افراد بسیار زیادی از مسلمانان دنیا – عمدتاً ترکیه‌ای- اداره می‌شود. گمانه زنی در مورد تعداد افراد حاضر در این بنیاد بزرگ متفاوت است، اما چند صد هزار تا ۴ میلیون نفر به عنوان همکاران این پروژه بزرگ بین‌المللی ذکر شده‌است. افراد همکار در این بنیاد عمدتاً دانش آموزان، معلمان، تجار، روزنامه نگاران و افراد تحصیل کرده در زمینه‌های مختلف هستند.

جنبش گولن شامل مدارس، دانشگاه‌ها، موسسه‌های حرفه‌ای و کاری و حتی ایستگاه‌های رادیویی و تلویزیونی است.

در نگاه جهانی، جنبش گولن بیشتر در امر آموزش فعال است. در سال ۲۰۰۹ مجله معروف نیوزویک گزارش داد که افراد جنبش، مدارس بسیاری را در نقاط مختلف دنیا اداره می‌کنند که بیش از دو میلیون دانش آموز را تربیت کرده که بسیاری از آن‌ها از بورس کامل تحصیلی از سوی بنیاد گولن برخوردار بودند. تعداد مدارس گولن در داخل ترکیه ۳۰۰ مدرسه و در کل دنیا بیش از ۱۰۰۰ مدرسه تخمین زده می‌شود که در کشورهای مختلف در پنج قاره گسترده شده‌اند و به صورت منعطف و ارگانیک با مؤسس مجموعه، فتح‌الله گولن در ارتباط هستند. همه مدارس گولن در تمام نقاط دنیا آموزش به زبان انگليسى دارند و یکی از مشخصه‌های فارغ التحصیلان این مدارس تسلط کامل به زبان انگلیسی است. کیفیت آموزشی بالای این مدارس در نقاط دنیا موجب شده نه تنها ترک تبارها و مسلمانان بلکه افراد بومی کشورهای مختلف اعم از مسیحی یا پیروان ادیان دیگر (یا حتی افراد بی اعتقاد به خداوند) نسبت به ثبت نام فرزندان خود در این مدارس اقدام کنند. در واقع مدارس گولن به صورت غیر مستقیم با بهره‌گیری از کیفیت آموزشی بالا، به تربیت نسلی پرداخته که تصویری معتدل و دلپذیر از شريعت اسلام دارند.

رابطه فتح‌الله گولن با جامعه جهانی، غرب و دنیای پیشرفته رابطه بسیار خوبی بوده‌است که یکی از عوامل مهم در شکل‌گیری تفکر میانه روی او و راه‌اندازی مراکز آموزشی این چنین شده‌است.

فتح الله گولن در آغاز يكى از حاميان جريان اسلامگرا به رهبرى اردوغان بود، اما بتدريج روابط شان به تيره گى رفت. چنانچه برخی از منابع دولتی تركيه به نقل از رجب طيب اردوغان گفتند كودتا عليه دولت در جولای ۲۰۱۶ توسط نیروهای طرفدار فتح‌الله گولن انجام گرفته‌است در حالی که وی در گفتگو با خبرنگار CNN دخالت اش در این کودتا را رد کرد.

در پی كودتاى ناكام ٢٠١٦ تركيه، اردوغان و وزیر امورخارجه ترکیه اعلام کردند که امريكا باید فتح‌الله گولن را به ما تحویل دهد و هر کشوری که او را تحویل ندهد دشمن ما محسوب می گردد. به گزارش یکی از خبرگزاری‌های داخلی ايران، دولت آمریکا در پی این درخواست، از دولت ترکیه تقاضا کرد که مستندات خود را ارائه کند. اما به گزارش سى ان ان، جان كرى وزیر امور خارجه آمریکا، در واکنش به آن گفت: هنوز هیچ درخواست رسمی از طرف دولت تركيه برای استرداد گولن دریافت نشده است.

فتح‌الله گولن در مورد درخواست استردادش اظهار داشت که از حکم استرداد صادره از سوی دولت آمریکا پیروی می کنم، اما کودتای ترکیه را رجب طیب اردوغان به راه انداخته است.

در حال حاضر گولن يكى از مخالفان جدى دولت اسلامگراى بر سر اقتدار تركيه محسوب ميشود.